“Vape” là cách gọi phổ biến của thiết bị điện tử hóa hơi dung dịch thuốc lá điện tử bằng cách làm nóng để hút mà không tạo ra sự cháy, được sử dụng như cách ngắn gọn cho việc sử dụng “thuốc lá điện tử” của các cộng đồng người dùng. Theo một nghiên cứu của Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ Hoa Kỳ (FDA), các sản phẩm thuốc lá điện tử có mức độ phơi nhiễm với thành phần có hại và tiềm năng gây hại (HPHCs) từ khí hơi ít hơn so với người sử dụng thuốc lá điếu đốt cháy.

Nếu trở lại thời điểm của 2-3 năm về trước, khi thuốc lá điện tử vẫn còn khá xa lạ với phần đông người Việt, không khó để bắt gặp những bài viết, cuộc thảo luận chẳng mấy tích cực về thuốc lá thế hệ mới. “Đua đòi”, “trẻ trâu”, “trào lưu" chỉ là số ít trong rất nhiều những cái mác mà thuốc lá điện tử bị xã hội và dư luận tại Việt Nam “ưu ái" gắn vào.

DJ Xuân Huy - thành viên thường trực của cộng đồng Vape Việt Nam (cộng đồng vaper được thành lập từ năm 2015 với hơn 36.000 thành viên) - đã chia sẻ trên mạng xã hội: “Bao nhiêu năm hút vape thì bấy nhiêu năm mình bắt gặp những định kiến không đúng về vaper. Rất nhiều người gắn vape với những hình ảnh không chính xác như “trẻ trâu”, “đua đòi”, “làm như hay ho lắm…”.

Tuy nhiên, đi cùng với những định kiến, cộng đồng sử dụng thuốc lá điện tử tại Việt Nam ngày một đông đảo. Các cộng đồng từ online đến trực tiếp giúp kết nối, trao đổi trải nghiệm giữa các “vaper" cũng từ đó xuất hiện ngày một nhiều. Có thể kể đến những cộng đồng gồm vài chục nghìn thành viên như Group Vape and Pod Việt Nam (khoảng 67.000 thành viên), Vape Việt Nam (khoảng 34.570 thành viên);...

Nguyễn Phương Phi - admin nhóm Vape Việt Nam chia sẻ về trải nghiệm và quan sát của bản thân: “So với thời mình bắt đầu dùng vape, cộng đồng vaper giờ ngày càng lớn. Vài năm trước, mình gặp 10 người, sẽ có 3-4 người dùng vape, nhưng giờ phải tầm 7-8 người.”

Tại các hội nhóm dành cho vaper, theo quan sát cho thấy, họ đều có lý do và nhu cầu riêng khi quyết định tìm đến thuốc lá điện tử. Người vì muốn giảm thiểu những tác hại từ thuốc lá điếu cho bản thân và những người xung quanh, cải thiện thói quen sinh hoạt, nhờ người vì giải tỏa căng thẳng, số khác vì sở thích sưu tầm, muốn tìm hiểu thông tin, xuất xứ của những loại vape hiếm…

Theo cuộc khảo sát gần nhất của Vnexpress.net, có gần 5,000 người hút thuốc tìm đến các giải pháp giảm tác hại của thuốc lá điếu bằng kẹo trái cây, kẹo cao su hoặc thuốc lá điện tử. Có thể thấy, nhiều người tìm đến thuốc lá điện tử trước tiên vì họ muốn giảm thiểu sự phụ thuộc vào thuốc lá điếu truyền thống. Bên cạnh đó, báo Guardian cũng nhận định thêm, đối tượng sử dụng thuốc lá điện tử đa dạng giới tính và ngành nghề từ nhân viên văn phòng, kế toán hoặc thậm chí giữ những vị trí cao tại các công ty, doanh nghiệp. Theo đó, họ phần nào giải tỏa căng thẳng, áp lực từ cuộc sống, công việc. Họ cũng nghĩ ra nhiều ý tưởng mới phục vụ nhu cầu sáng tạo. DJ Xuân Huy cũng chia sẻ thêm, “Nhiều lúc đầu óc căng thẳng, vape giúp mình thư giãn. Thế là lại nghĩ ra được nhiều cái hay ho phết, chơi nhạc thấy hay thêm vài phần đó”.

Chắc chắn, không có thuốc lá nào tốt cho sức khỏe và sự lựa chọn tốt nhất vẫn là không sử dụng thuốc lá. Tuy nhiên, với những người trưởng thành đang hút thuốc, có chăng họ nên được trao cơ hội chuyển sang các sản phẩm thay thế thuốc lá truyền thống để giảm thiểu tác hại tới sức khỏe? Việc có nhiều cộng đồng vaper được duy trì và không ngừng lớn mạnh đang phản ứng một thực tế rõ ràng: Nhu cầu sử dụng thuốc lá điện tử tại Việt Nam là điều không thể phủ nhận.

Còn nhu cầu ấy liệu có chính đáng hay không còn phụ thuộc vào việc sử dụng có trách nhiệm của mỗi người để đảm bảo sức khỏe cho chính mình và cộng đồng. Từ phía các nhà chức trách, liệu đã đến lúc cần có hàng lang pháp lý phù hợp dành riêng cho những sản phẩm như thuốc lá điện tử để những người thực sự có nhu cầu hiểu đúng và đủ về tác dụng của sản phẩm, từ đó đưa ra những quyết định phù hợp và sử dụng một cách văn minh.