Nổi danh nhờ cái tên "làng đá"

Trong chuyến công tác vội vã những ngày cuối năm, chúng tôi có dịp được về với Khuổi Ky - nơi được biết đến với cái tên "làng đá", là một điểm đến hấp dẫn nằm trong quần thể Khu du lịch thác Bản Giốc, nổi bật với vẻ đẹp kiến trúc độc đáo và cổ kính.

Trái ngược với nhịp sống tấp nập và ồn ào của phố thị, Khuổi Ky vào những ngày giáp Tết mang đến một bầu không khí êm dịu và bình yên. Khuổi Ky sở hữu không gian sống đẹp mắt, hòa quyện cùng thiên nhiên hoang sơ. Những tia nắng vàng khẽ rơi trên con đường đá dẫn vào làng, tạo nên cảnh sắc thơ mộng và trữ tình lại càng làm ngôi làng đá cổ nằm nép mình bên những dãy núi nổi bật giữa không gian núi rừng Đông Bắc rộng lớn và xanh mát.

Các già làng nơi đây cho biết, Khuổi Ky đã hiên ngang tồn tại vững chãi suốt hơn 400 năm qua. Con suối xanh mát chảy ngay lối vào bản chính là nguồn cảm hứng cho tên gọi của làng – Làng đá cổ Khuổi Ky. Hiện làng có khoảng 14 hộ dân tộc Tày sinh sống với những nét văn hoá độc đáo.

"Làng đá" là một điểm đến hấp dẫn nằm trong quần thể Khu du lịch thác Bản Giốc

Ấn tượng với chúng tôi là những ngôi nhà sàn làm bằng đá và lợp ngói âm dương - một vật liệu truyền thống với ý nghĩa bảo vệ và linh thiêng theo quan niệm của đồng bào dân tộc Tày tại làng Khuổi Ky với những nét trầm mặc cùng thời gian nhưng vẫn toát lên sự hiện đại. Làng đá mang giá trị kiến trúc lịch sử cao, nổi bật với độ bền vững và nét đẹp cổ kính. Các ngôi nhà sàn đá, với chiều cao từ 7 - 8m, được xây dựng công phu từ 2 - 3 năm.

Theo các già làng kể lại, người ta đã sử dụng đá có nhiều kích cỡ, kết dính bằng một hỗn hợp từ đá vôi và cát để tạo nên những bức tường dày trên 30cm vô cùng kiên cố. Đá không chỉ là nguyên liệu xây dựng mà còn hiện diện trong mọi khía cạnh của đời sống người dân, từ vách nhà đến bàn ghế. Đây có lẽ cũng là điểm đặc trưng do vị trí địa lý của làng nằm trong khu vực nhiều núi đá vôi. Ngày nay, các ngôi nhà sàn tại Khuổi Ky đã được phục dựng gần như nguyên vẹn, tổ chức theo chuẩn truyền thống.

Năm 2008, làng cổ Khuổi Ky đã được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công nhận nơi này là “Làng văn hóa truyền thống tiêu biểu của dân tộc ít người”

Ngoài mang phong cách kiến trúc độc đáo, theo các già làng, một trong những điểm nhấn làm nên "linh hồn" của Khuổi Ky giữa nơi núi rừng lạnh lẽo chính là tục thờ thần đá - một nét văn hóa độc đáo và đặc trưng của làng đá Khuổi Ky đã góp phần khẳng định tầm quan trọng và sự gắn bó của người dân với vật liệu này. Chính phong tục này góp phần làm nên bản sắc văn hóa riêng biệt cho ngôi làng, thu hút sự quan tâm và tò mò khám phá của du khách.

Qua những lời kể đầy cảm hứng của các cụ cao niên nơi đây khiến tôi hiểu rằng, bằng một cách rất riêng, Khuổi Ky nhắc nhở mỗi người về sức mạnh của ý chí và sự kiên trì bền bỉ, về tình yêu thiên nhiên, con người hoà quyện làm nên những thi vị trong cuộc sống, nuôi dưỡng tinh thần con người vượt qua mọi gian khó, nghịch cảnh.

Làng đá hồi sinh

Chính nhờ sự khác biệt và độc đáo của làng đá cổ Khuổi Ky, năm 2008, làng đã được Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch công nhận nơi này như là “Làng văn hóa truyền thống tiêu biểu của dân tộc ít người”. Sự công nhận này không chỉ là niềm tự hào mà còn là động lực thúc đẩy phát triển du lịch, đưa Khuổi Ky trở thành một điểm đến hấp dẫn khách du lịch trong và ngoài nước nhờ vào phong cảnh sơn thủy hữu tình, bản sắc văn hóa đặc sắc và những kiến trúc độc đáo.

Chị Lê Thu Phương - Giám đốc Công ty CP Du lịch thương mại Tâm Phương - chia sẻ về Khuổi Ky

Là một trong những đơn vị lữ hành chuyên tổ chức các tour du lịch nội địa, trao đổi với Báo Công Thương trong dịp cùng tham quan làng đá Khuổi Ky, chị Lê Thu Phương - Giám đốc Công ty CP Du lịch thương mại Tâm Phương (tại Hà Nội) cho biết, mỗi năm công ty tôi đưa khoảng trên 3.000 khách đi tham quan các điểm du lịch hấp dẫn như Hà Giang, Mộc Châu, Hạ Long, Sầm Sơn, Cát Bà, Đà Nẵng, Phú Quốc, Quy Nhơn, Cửa Lò, Nha Trang...

"Được trải nghiệm tại các điểm du lịch mới như Khuổi Ky khiến những người làm du lịch như chúng tôi hiểu hơn về các sản phẩm du lịch mới, từ đó có định hướng xây dựng các tour, tuyến phù hợp với nhu cầu của khách hàng" - chị Phương cho hay.

Bên cạnh việc các công ty cần đa dạng hóa các sản phẩm du lịch để thu hút khách hàng, góp phần phát triển du lịch địa phương nói chung và những điểm sản phẩm mới như Khuổi Ky nói riêng, chị Phương cho rằng, câu chuyện xúc tiến du lịch cần được nhân rộng, đầu tư bài bản hơn, đặc biệt việc phát triển du lịch cộng đồng cần đồng bộ từ các dịch vụ đi kèm để hút khách du lịch trong và ngoài nước.

Người dân Khuổi Ky mở rộng dịch vụ homestay và phát triển du lịch cộng đồng nhằm thu hút khách du lịch

Thực tế, trong những năm gần đây, không chỉ nỗ lực bảo tồn văn hóa truyền thống, người dân Khuổi Ky còn tích cực phát triển du lịch cộng đồng dưới sự hỗ trợ của chính quyền địa phương. Điều này đã mang lại một làn gió mới cho ngôi làng, góp phần cải thiện đời sống người dân.

Bên cạnh nghề nông truyền thống, người dân Khuổi Ky còn mở rộng dịch vụ homestay và phát triển du lịch cộng đồng, điều này đã mang đến cho người tham quan những trải nghiệm chân thực và sâu sắc về văn hóa bản địa.

Một hình ảnh tiêu biểu của sự đổi mới này là Tày’s Homestay do chị Nguyễn Kim Phương quản lý. Đây là một cơ sở lưu trú đặc sắc với những căn nhà sàn đá được xây dựng với nhiều tâm huyết, chị Nguyễn Kim Phương chia sẻ, ý tưởng xây dựng homestay xuất phát từ vẻ đẹp và tiềm năng của quê hương, đặc biệt là việc làng nằm trong vùng trung tâm du lịch nổi tiếng như thác Bản Giốc và động Ngườm Ngao.

"Việc xây dựng homestay được kết hợp các yếu tố hiện đại và truyền thống để tạo ra sự thoải mái cho khách du lịch mà vẫn giữ nguyên được nét đặc trưng của ngôi nhà sàn đá cổ của người Tày. Không những vậy, Tày’s Homestay còn tổ chức các hoạt động văn hóa như hát then, đàn tính và nhảy sạp nhằm mang đến những trải nghiệm thú vị và sâu sắc cho du khách. Đặc biệt, du khách nước ngoài yêu thích việc tham gia vào các hoạt động hàng ngày của người dân địa phương như đi cấy, bắt cá suối hoặc trekking (đi bộ đường dài), leo núi" - chị Nguyễn Kim Phương nói.

Thu nhập từ du lịch đã mang đến sự cải thiện rõ rệt trong đời sống người dân Khuổi Ky

Theo chị Nguyễn Kim Phương, để phát triển du lịch cộng đồng, những năm gần đây, chính quyền địa phương đã hỗ trợ tổ chức các khóa đào tạo, giúp người dân nâng cao kỹ năng giao tiếp tiếng Anh cơ bản để phục vụ khách nước ngoài. Chính quyền cũng tạo điều kiện cho các cơ sở homestay phát triển dịch vụ và cung cấp các chính sách vay vốn ưu đãi giúp phụ nữ địa phương có thể góp phần vào kinh tế gia đình thông qua du lịch. Nhờ vậy, thu nhập từ du lịch đã mang đến sự cải thiện rõ rệt trong đời sống người dân. Đồng thời, những nỗ lực này ngày càng củng cố vị thế của làng đá Khuổi Ky như một điểm dừng chân hấp dẫn khi ghé thăm Cao Bằng.