Chưa đủ lực để tham gia sâu vào chuỗi cung ứng

Công nghiệp hỗ trợ (CNHT) là các ngành công nghiệp sản xuất nguyên vật liệu, phụ kiện, phụ tùng linh kiện, bán thành phẩm để cung cấp cho ngành công nghiệp sản xuất, chế biến, lắp ráp các sản phẩm hoàn chỉnh, tư liệu sản xuất hoặc sản phẩm tiêu dùng. Trong những năm gần đây, ngành CNHT của Việt Nam ngày càng phát triển và có vai trò quan trọng trong việc tham gia vào chuỗi cung ứng cũng như chuỗi giá trị toàn cầu.

Tại Hội nghị “Triển khai chương trình hỗ trợ tư vấn cho doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ” diễn ra ngày 4/2/2020 tại Hải Dương, Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ khẳng định, trong nhiều năm qua, với sự quan tâm và đẩy mạnh hỗ trợ về cơ chế, chính sách, ngành CNHT Việt Nam đã có những tiến bộ nhất định.

Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ phát biểu

Số liệu thống kê năm 2018 cho thấy, số doanh nghiệp đang hoạt động trong CNHT chiếm khoảng 4,5% tổng số doanh nghiệp của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo (tương ứng với khoảng 0,3% doanh nghiệp Việt Nam); tạo việc làm cho hơn 600.000 lao động, tương đương 8% lao động toàn ngành chế biến, chế tạo với doanh thu thuần sản xuất, kinh doanh trong ước đạt hơn 900.000 tỷ đồng, đóng góp khoảng 11% tổng doanh thu toàn ngành chế biến, chế tạo; tỷ lệ nội địa hóa các ngành điện tử gia dụng là 30 - 35%; điện tử phục vụ các ngành ô tô - xe máy khoảng 40%.

Tuy nhiên, theo Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, CNHT của Việt Nam hiện nay còn nhiều điểm yếu như: Chưa có ngành công nghiệp mũi nhọn đóng vai trò dẫn dắt, nhiều ngành công nghiệp ưu tiên phát triển không đạt mục tiêu đề ra, tỷ lệ nội địa hóa các ngành công nghiệp còn ở mức thấp; quy mô và năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp còn yếu, chưa đủ lực để tham gia sâu vào chuỗi cung ứng, sản xuất toàn cầu, nhất là khi trình độ công nghệ còn khoảng cách so với các nước cùng khu vực, và vẫn còn tư duy sản xuất sản phẩm khép kín.

Bên cạnh đó, sự liên kết giữa các doanh nghiệp trong nước và nước ngoài còn lỏng lẻo; sản phẩm công nghiệp phụ trợ chưa phong phú về chủng loại, kiểu dáng và mẫu mã, chất lượng sản phẩm còn thấp, giá thành cao; nguồn nhân lực, đặc biệt là nhân lực chất lượng cao còn thiếu, việc đào tạo nhân lực tại các trường kỹ thuật còn lạc hậu, chưa gắn với thực tiễn sản xuất, chưa đáp ứng được yêu cầu…

Về vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh nhận định, phát triển CNHT có ý nghĩa quan trọng quyết định đến việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế, giá trị gia tăng và sức cạnh tranh kinh tế Việt Nam. Nhận thức được tầm quan trọng của việc phát triển CNHT, thời gian qua, Chính phủ và các bộ, ngành đã ban hành nhiều quy định nhằm thúc đẩy phát triển CNHT. Các chính sách hỗ trợ phát triển và chính sách ưu đãi đối với CNHT ban đầu đã phát huy tác dụng, tạo tính lan tỏa, góp phần thúc đẩy phát triển các ngành công nghiệp trong nước.

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh phát biểu tại hội nghị

Mặc dù vậy, cũng còn rất nhiều tồn tại trong phát triển công nghiệp cũng như CNHT nói riêng. Các doanh nghiệp CNHT Việt Nam chưa khẳng định được mình, chưa có được vị trí và chỗ đứng trong các chuỗi sản xuất trong nước và trên thế giới, do sự hạn chế về quy mô của các doanh nghiệp CNHT, trình độ năng lực về công nghệ, lao động sản xuất của doanh nghiệp…

Tiếp sức cho doanh nghiệp CNHT

Việc phát triển CNHT được xem là một trong những chính sách ưu tiên hàng đầu của Chính phủ nhằm thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghiệp, góp phần đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản thiết thực thúc đẩy phát triển CNHT và giải quyết cụ thể các khó khăn, vướng mắc cho các doanh nghiệp CNHT như Nghị định số 111/2015/NĐ-CP của Chính phủ về phát triển CNHT, Quyết định số 68/QĐ-TTg ngày 18/01/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Chương trình phát triển CNHT từ năm 2016 đến năm 2025…

Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nhấn mạnh, nhận thức được vai trò, tầm quan trọng cũng như những tồn tại, hạn chế của CNHT trong thời gian vừa qua, dưới sự lãnh đạo quyết liệt của Chính phủ, Bộ Công Thương phối hợp với các bộ, ngành đã triển khai nhiều biện pháp để thúc đẩy sự phát triển của CNHT cũng như nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp CNHT Việt Nam. Một trong những giải pháp đó là tăng cường phối hợp tổ chức tuyên truyền và tư vấn hỗ trợ cho các DN Việt Nam trong lĩnh vực CNHT về cải tiến sản xuất và nâng cao chất lượng sản phẩm.

“Một trong những đối tác quan trọng của Chính phủ và Bộ Công Thương để tổ chức chương trình này đó là Tập đoàn Samsung. Thông qua các chương trình đào tạo về tư vấn viên mà Samsung Việt Nam phối hợp với Bộ Công Thương tổ chức đã có hàng loạt các tư vấn viên Việt Nam tốt nghiệp các khóa đào tạo và trên thực tế đã phát huy hiệu quả trong việc tham gia tư vấn cho các doanh nghiệp CNHT trong việc nâng cao về trình độ, năng lực sản xuất cũng như đáp ứng các tiêu chuẩn để tham gia vào các chuỗi cung ứng toàn cầu của Samsung cũng như của các DN FDI” - Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho hay.

Là nhà cung ứng cấp 2 của Samsung, ông Đinh Xuân Cường - Phó Chủ tịch, Tổng Giám đốc Tập đoàn An Phát Holdings (APH) chia sẻ, chúng tôi đã và sẽ nỗ lực tăng số lượng, hàm lượng chất xám Việt Nam trong các sản phẩm linh kiện để cung cấp cho những chiếc điện thoại, ô tô, xe máy, máy in, máy giặt… vốn đòi hỏi sự đầu tư bài bản, kỹ lưỡng vào nguồn vốn, công nghệ, con người. Về công nghệ, chúng tôi tự hào là doanh nghiệp đi đầu của tỉnh Hải Dương trong vấn đề hiện đại hóa sản xuất. Hệ thống cơ sở vật chất luôn được đầu tư hiện đại và tối tân để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Trong thực tế, các dây chuyền sản xuất khuôn mẫu, linh kiện điện thoại, máy in… của chúng tôi luôn đáp ứng được các tiêu chuẩn quốc tế.

Các đại biểu tham quan gian hàng giới thiệu sản phẩm của doanh nghiệp tại hội nghị

Để tạo động lực mạnh mẽ cho phát triển CNHT, tại hội nghị, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cũng đề nghị trong thời gian tới, Bộ Công Thương cần nghiên cứu, tham mưu cho Chính phủ xây dựng Luật Công nghiệp hỗ trợ để trình Quốc hội xem xét, ban hành trong thời gian tới; tham mưu cho Chính phủ điều chỉnh, sửa đổi những quy định còn vướng mắc, bất hợp lý trong Nghị định số 111/2015/NĐ-CP liên quan đến phạm vi CNHT. Trong đó, làm rõ tiêu chí xác định đối tượng ưu đãi; rà soát, cập nhật và điều chỉnh danh mục các sản phẩm CNHT ưu tiên phát triển phù hợp với nhu cầu thực tiễn. Xây dựng định hướng phát triển CNHT cho một số ngành chính có thế mạnh thay thế sản phẩm nhập khẩu trong thời gian tới.

Đối với Samsung Việt Nam, đề nghị tiếp tục phối hợp với Bộ Công Thương và các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phối hợp tổ chức hội nghị, hội thảo, các chương trình đào tạo nhằm tư vấn, hỗ trợ cho các doanh nghiệp trong nước về phát triển CNHT; tổ chức triển lãm CNHT; tạo điều kiện giúp các doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu, trước hết là tham gia vào các chuỗi cung ứng linh, phụ kiện nội địa cho các nhà máy sản xuất của Samsung tại Việt Nam.