Ngày 9/9, các bộ trưởng năng lượng của EU tổ chức một cuộc họp bất thường và khẩn cấp ở Brussels sau khi đã dành hai tháng qua để bơm khí tự nhiên vào các điểm lưu trữ, nhằm tìm thêm một loạt các biện pháp chưa từng có trước đây khi đối mặt với khủng hoảng năng lượng.

Các biện pháp này có thể bao gồm thuế đánh vào lợi nhuận vượt quá của các công ty năng lượng được phân phối lại cho các hộ gia đình và doanh nghiệp, giới hạn giá khí đốt, một sự can thiệp khác vào Hệ thống Mua bán Khí thải của EU (ETS) và thay đổi cách thức hoạt động của thị trường năng lượng để giảm giá khí đốt và giá điện.

Theo cơ quan công nghiệp Cơ sở hạ tầng khí châu Âu (GIE), đến cuối tháng 8 vừa qua, 80% công suất lưu trữ khí đốt của EU đã được lấp đầy - có nghĩa là EU đã đạt được mục tiêu ngày 1/11 trước thời hạn. Con số này tăng từ 67% vào cuối tháng 7, một mức tăng nhanh chóng chỉ trong một tháng. GIE kỳ vọng một số quốc gia sẽ còn tiến xa hơn nữa. Pháp có kế hoạch đạt 100% vào tháng 11 và Đức là 95%. Việc lấp đầy dự trữ vào tháng 8 diễn ra nhanh hơn nhiều so với dự đoán của nhiều chuyên gia, và yếu tố quan trọng là luật pháp EU nhanh chóng và thuận tiện. Quy định lưu trữ khí đốt mới của EU có hiệu lực vào tháng 7 trên thực tế là cơ chế đầu tiên được các tổ chức EU thông qua để giảm mức độ nghiêm trọng của châu Âu trong mùa đông tới.

Chìa khóa để đạt được thỏa thuận nhanh chóng về luật là nhận ra tình hình khác nhau của các nước thành viên EU. Năm quốc gia có dung lượng lưu trữ cực lớn do họ cung cấp kho lưu trữ cho các nước láng giềng - Áo, Hungary, Latvia, Czechia và Slovakia - đã được đưa ra một mục tiêu khác: 35% lượng tiêu thụ hàng năm trong 5 năm qua. Ví dụ, Latvia cung cấp kho khí đốt cho Phần Lan, Estonia và Lithuania. Trong khi đó, Luxembourg, Hy Lạp, Slovenia, Ireland, Malta và Síp được miễn trừ vì họ không có kho chứa khí đốt và không có mối liên hệ với các nước láng giềng. Kết quả cuối cùng là dung lượng lưu trữ của Liên minh Châu Âu sẽ đầy, mặc dù việc lấp đầy có thể diễn ra chậm hơn từ nay đến tháng 11 do các địa điểm khó lấp đầy hơn sau 90% do chênh lệch áp suất giữa kho chứa và đường ống.

Bộ trưởng Kinh tế và Khí hậu của Đức Robert Habeck báo cáo trước Quốc hội Đức ngày 8/9 rằng tuần qua không có khí đốt của Nga đến từ đường ống Nord Stream, vốn đã bị đình chỉ vô thời hạn, cho thấy tình hình lưu trữ khí đốt đang khiến châu Âu trở nên phục hồi. Các chuyên gia đồng ý rằng tình hình lưu trữ là tốt, nhưng điều đó không có nghĩa là châu Âu sẽ ổn.

Cuộc họp bất thường của các bộ trưởng năng lượng EU ở Brussels diễn ra khi các dự báo về mùa đông ngày càng nghiêm trọng và trong tuần qua, giá khí đốt đã tăng vọt sau khi Nga tuyên bố đóng cửa vô thời hạn đường ống Nord Stream 1 cung cấp khí đốt cho Đức. Các nhà lãnh đạo quốc gia ngày càng trở nên lo lắng về viễn cảnh bất ổn dân sự lan rộng nếu giá năng lượng vượt khỏi tầm kiểm soát. Chi phí khí đốt và điện đã tăng 600% trong năm qua. Cuộc họp khẩn vào ngày 9/9 do chính phủ Séc, hiện đang giữ chức chủ tịch luân phiên của Hội đồng EU, đã cảnh báo trong một tài liệu được lưu hành hồi đầu tuần rằng “bắt đầu thấy ở châu Âu ngày càng có nhiều nhà máy ngừng sản xuất hoặc thậm chí đóng cửa hoàn toàn ”.

Một số nhà lãnh đạo, nổi bật nhất là Thủ tướng Tây Ban Nha Pedro Sanchez, đã thúc đẩy sự can thiệp quyết liệt vào thị trường năng lượng trong nhiều tháng. Cho đến gần đây, điều đó đã bị Đức chống lại, nhưng đối mặt với một trong những tình huống khủng hoảng sắp tới khắc nghiệt nhất ở châu Âu, Berlin cuối cùng đã phải nhượng bộ vào đầu tháng 9. Con đường hiện đã được thông thoáng để các biện pháp chính được thống nhất - nhưng các nhà phân tích lo ngại rằng có thể đã quá muộn. Việc tách giá khí đốt và giá điện được nhận định là rất khó và không biết liệu có cách nào để làm được điều đó trong ngắn hạn hoặc thậm chí trung hạn hay không.

Ít nhất, các bộ trưởng năng lượng EU có thể đồng ý các biện pháp giảm nhu cầu và đánh thuế đối với lợi nhuận thu được từ các công ty năng lượng - một biện pháp đã được Pháp và Đức tán thành. Tuy nhiên, một số quốc gia muốn hành động quyết liệt hơn, bao gồm giới hạn giá cụ thể đối với khí đốt đến từ Nga, vì G7 đã đồng ý đối với dầu của Nga. Những người ủng hộ lập luận rằng EU không sử dụng đòn bẩy mà họ có về khí đốt, vì các đường ống dẫn của Nga chỉ đi đến châu Âu và nước này thiếu các phương tiện để hóa lỏng khí đốt và gửi đi nơi khác bằng tàu. Do không thể tắt các giếng khí đốt, điều đó có nghĩa là Nga buộc phải đốt lượng khí đốt mà họ giữ lại từ EU, làm mất đi hàng triệu USD lợi nhuận.

Có một kịch bản cho rằng Nga có thể thực sự tăng xuất khẩu của mình trong những tháng tới bởi vì kho dự trữ nội địa của Nga đã gần đầy. Khi Nga cắt giảm nhiều nguồn cung hơn, thì sẽ có ít nguồn cung hơn mà họ có thể cắt giảm. Tại một số điểm, mối đe dọa cắt giảm làm mất đi một phần hiệu lực bởi vì nó đã được kết hợp vào giá cả. Một số nước phía đông EU, dẫn đầu là Ba Lan, đang thúc đẩy EU đưa ra các khoản phụ cấp phát thải bổ sung trong EU ETS như một cách để hạ giá carbon trên thị trường.

Tuy nhiên, Ủy ban châu Âu đã phản đối mạnh mẽ biện pháp này, cho rằng giá thấp là yếu tố khiến thị trường hoạt động kém hiệu quả trong nhiều năm. Giá carbon không biến động như giá thị trường năng lượng, giữ ổn định trong năm nay ở mức 80–90 euro / tấn CO2. Triển vọng cho một hành động lớn tăng lên vào ngày 4/9 khi chính phủ liên minh của Đức đồng ý về một gói ngăn chặn lạm phát bao gồm sự chứng thực của một khoản viện trợ năng lượng và thuế gió.

Thỏa thuận sau đó về chia sẻ khí đốt và điện giữa Pháp và Đức cũng có thể cung cấp kế hoạch chi tiết cho một thỏa thuận lớn hơn của EU về dòng chảy hai chiều. Cũng có thể có một thỏa thuận để thiết lập một trật tự trên toàn Liên minh châu Âu mà các bộ phận của xã hội sẽ được ưu tiên cho việc phân bổ năng lượng, theo đề xuất của Ủy ban trong mùa hè.

Ngay cả khi các bộ trưởng EU quyết định đưa ra các lựa chọn hành động quyết liệt nhất, thì thực tế là họ đang các diễn biến địa chính trị và thời tiết. Đối với khí đốt của Nga, rất khó để nói mức nhập khẩu sẽ là bao nhiêu trong những tháng tới. Thời tiết sẽ lạnh? Nhu cầu công nghiệp có thể giảm thêm bao nhiêu nữa? Hệ số co giãn của cầu đó là bao nhiêu? Và có một câu hỏi lớn đối với việc nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng, bởi vì không có nhiều nguồn cung cấp linh hoạt khác. Không có tiềm năng nhập khẩu cao hơn của Na Uy hoặc Bắc Phi. Vì vậy, nếu EU cần nhiều khí đốt hóa lỏng hơn, điều đó có nghĩa là sẽ ít khí đốt được gửi đến Trung Quốc, Nhật Bản hoặc bất cứ nơi nào. Sự phát triển của nhu cầu đang thay đổi như thế nào ở các thị trường quan trọng khác trên toàn cầu sẽ có tác động lớn đến sự sẵn có của khí đốt hóa lỏng.

Ưu tiên cho cuộc họp ngày 9/9 tại Brussels là bảo vệ những người tiêu dùng dễ bị tổn thương và cải cách thị trường có thể phải lùi bước vì nó quá phức tạp và kết quả không rõ ràng. Bất cứ điều gì đưa ra từ cuộc họp, đều đại diện cho một sự thay đổi lớn trong cách EU nghĩ về năng lượng.